Programma 1. Ruimtelijke ontwikkeling

Beleidsdoelen

1.2.1

Wonen: versnellen van de woningbouw van goede kwaliteit die aansluit bij de vraag

Toelichting op meerjarendoel

In 2020 hebben we de samenwerking voortgezet met onze partners in de woningbouw. Dit zijn partijen als gemeenten, regio's, corporaties, ontwikkelaars en beleggers. Met hen hebben we afspraken voor activiteiten in de Actieagenda Woningmarkt (2018) en de Woondeal Utrecht (2019). Die activiteiten hebben we in 2020 geïntensiveerd. De volgende onderwerpen zijn aan bod gekomen:
-   versterken huursegment (sociaal en middelduur)
-   doorstroming bevorderen
-   versnelling woningbouw
-   verbetering van de monitoring van de ontwikkelingen op de woningmarkt
Onze inzet heeft er mede voor gezorgd dat eind  2020 7.875 woningen bij zijn gekomen. Dat is wederom een stijging ten opzichte van de jaren 2018 (6.693 woningen) en 2019 (7.018 woningen).  
https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/forse-stijging-plancapaciteit-woningbouw-provincie-utrecht
Het jaar 2020 heeft ook in het teken gestaan van het coronavirus. Daardoor waren grote bijeenkomsten niet mogelijk en is het netwerk vooral in kleine setting samengekomen.

Versnellen (betaalbare) woningbouw
We hebben procesaanjagers ingezet om projecten vlot te trekken. Zo konden we bouwprojecten en gebiedsontwikkelingsprojecten versnellen en sociale huur en middenhuur bevorderen. We hebben dit bijvoorbeeld gedaan in:
-   Amersfoort (Langs Eem en Spoor, Hoefkwartier, Vathorst)
-   Utrecht (Zuilense Vecht)
-   Oudewater (Westerwal)
-   IJsselstein (De Clinkhoeff, Paardenveld)
-   Woerden (Nieuw-Middelland, Stationsgebied, Snellerpoort)
-   De Bilt (station Bilthoven)
-   Soest (Orlando, Soesterberg-Noord, Dalweg)
-   Zeist (Emmaplein)
-   Stichtse Vecht (Planetenbaan)
-   Nieuwegein (Rijnhuizen en City)
-   Bunnik (Stationsgebied)
-   Veenendaal (‘t Franse Gat en Het Ambacht).
In enkele gemeenten is deze inzet vanuit 2019 voortgezet.

Het Rijk heeft in 2019 de Woningbouwimpuls ingesteld. Via dit instrument draagt het Rijk financieel bij aan de bouw van betaalbare woningen. En dat in regio’s waar de schaarste het grootst is. Gemeenten kunnen een aanvraag doen voor geld bij het Rijk. Ze doen dat onder de voorwaarde dat ze via cofinanciering zelf ook financieel bijdragen. In de provincie Utrecht zijn Nieuwegein (Rijnhuizen) en Utrecht (Merwedekanaalzone) gehonoreerd in de eerste tranche. Voor de tweede tranche zijn zes projecten vanuit de provincie Utrecht ingediend (Woerden, Utrecht, Nieuwegein, De Ronde Venen en Amersfoort tweemaal). Het Rijk maakt de beoordeling in februari 2021 bekend. Wij werken nauw samen met de gemeenten bij het indienen van de aanvragen vanuit inhoud en proces.

We hebben de acties uit de in 2019 door het Rijk en de regio U16 ondertekende Woondeal Regio Utrecht in 2020 uitgevoerd. Een voorbeeld is het onderzoek naar de investering en middelen van corporaties binnen de U16. Daarnaast is de zogenaamde flexpool U16 opgezet. Via deze flexpool kunnen de gemeenten uit de regio U16 een financiële bijdrage aanvragen. Die is voor extra personele capaciteit om knelpunten in de woningbouw mee te helpen oplossen. Deze financiële bijdrage wordt gevoed door Rijk en provincie. Gemeenten dragen slechts 1/3 van de kosten bij een gehonoreerde aanvraag.
De flexpoolregeling van de U16 breiden we in 2021 uit naar alle gemeenten in de provincie
We hebben hiervoor bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken een subsidie van €2,6 miljoen aangevraagd en ontvangen.  

In 2019 riep de Tweede Kamer met een motie de minister van Binnenlandse Zaken (BZK) op om een woondeal te sluiten met de regio Amersfoort. Hiermee kan het Rijk de woon- en verstedelijkingsopgave van de regio Amersfoort ondersteunen. In 2020 voerden wij samen met de regio Amersfoort en het ministerie van BZK hierover een intensief gesprek. Eind 2020 nam de Tweede Kamer een motie aan die oproept tot aansluiting van de regio Amersfoort bij de Woondeal U16. Wij dragen bij aan uitvoering van deze motie.

Maandelijks sluiten wij aan bij overleg over de woningmarkt in de regio’s U16, Food Valley en Amersfoort. Wij zorgen voor verbinding en verspreiden kennis door bijeenkomsten op themaniveau te organiseren. Bijvoorbeeld over doorstroming of middenhuur. We konden geen grote bijeenkomsten houden door het coronavirus. Wel zijn er meer op maat gesneden kleine digitale bijeenkomsten gehouden met de ondertekenaars van de Actie Agenda Woningmarkt.
Wij hebben kennis geleverd door verschillende onderzoeken te laten uitvoeren. Die gingen over (juridische) instrumenten om de betaalbaarheid van middenhuur te stimuleren. In 2021 worden deze onderzoeken voortgezet.  

Middenhuur
In 2020 hebben we op verschillende manieren bijgedragen aan het versterken van het huursegment. Onze aandacht ging daarbij vooral uit naar het versterken van de middenhuur. Dit segment heeft nog een relatief zwakke positie op de woningmarkt. Terwijl een steeds grotere groep op dit deel is aangewezen. De aanpak is via een aantal sporen uitgewerkt:
-   Met de Challenge Middenhuur. https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/succesvolle-proef-betere-doorstroming-woningmarkt-wint-challenge-middenhuur  Zo hebben we 6 projecten ondersteund die zijn gericht op het wegnemen van concrete knelpunten. Bijvoorbeeld financiering, communicatie en markttoets (zie www.challengemiddenhuur.nl).
-   Met instrumentontwikkeling. Met gemeenten uit de U16 hebben we een overzicht gemaakt van instrumenten die gemeenten kunnen inzetten voor middenhuur. We hebben ook een voorbeeldverordening opgesteld.
-   Met juridisch advies. Vanuit de Woondeal Regio Utrecht hebben we met het ministerie van Binnenlandse Zaken een adviestraject opgestart. Dat gaat over het publiekrechtelijk instrumentarium op het terrein van middenhuur. Het traject is gereed in 2021.
-   Door samenwerking met partijen. We hebben in verschillende gemeenten bijgedragen aan het verbeteren van de samenwerking tussen gemeenten, beleggers en corporaties. Dat hebben we gedaan als vervolg op het Biedboek.
Door de coronaviruscrisis konden geplande bijeenkomsten  niet doorgaan. Bijvoorbeeld de uitreiking voor de winnaar van de Challenge Middenhuur en workshops. Daarom hebben we een start gemaakt met de ontwikkeling van een webdossier over middenhuur. Dat is klaar in 2021.

Doorstroming
Samen met verschillende corporaties en marktpartijen binnen en buiten de provincie werken we aan het thema doorstroming. Hoe is meer doorstroming te stimuleren en wat levert het op voor de woningmarkt? In 2020 heeft adviesbureau SITE ontwikkelingen op de woningmarkt geanalyseerd in combinatie met de leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking. Het aantal 60-plussers stijgt en hun woonbehoeftes veranderen. Doorstroming naar een passende woonvorm laat eengezinswoningen achter en creëert ruimte voor gezinnen. Op hun beurt zorgen de gezinnen dan weer voor ruimte voor starters. We hebben een ontwikkelplatform gevormd van ontwikkelaars, beleggers, banken, gemeenten, belangenbehartigers van senioren en gedragspsychologen. Samen met dit ontwikkelplatform werken we aan nieuwe woonconcepten voor senioren en financiële arrangementen die doorstroming kunnen faciliteren. In 2021 krijgt dit thema een concreet vervolg in de samenwerking met de U16 gemeenten.  

Flexwonen / Tijdelijk wonen
‘Flexwonen’ is een breed koepelbegrip. Het kan gaan om het realiseren van tijdelijke woningen of om het realiseren van (permanente) woningen die specifiek worden benut voor tijdelijke huisvesting.

Bij de meeste gemeenten is geen expliciete aandacht voor flexwonen. Dat blijkt uit een brede inventarisatie die we in 2020 hebben gehouden. Deze inventarisatie van de (on)mogelijkheden van flexwonen hebben we gehouden onder gemeenten. Hieruit kwam naar voren dat de situatie per gemeente sterk verschilt. Het staat wel ‘op de agenda’, maar krijgt nog geen concrete uitwerking.

We verwachten dat de behoefte aan deze flexibele woonvormen sterk zal toenemen. Dat komt door de toenemende druk aan de ‘onderkant’ van de woningmarkt. Onze aandacht gaat hierbij specifiek uit naar de huisvesting van arbeidsmigranten, naast starters en statushouders. Daarom zijn we in samenwerking met een aantal gemeenten een onderzoek gestart. Daarin onderzoeken we de huisvestingsopgave voor arbeidsmigranten in de hele provincie op kwantitatief en kwalitatief vlak. In dit kader hebben we ook de contacten met uitzendbureaus, bedrijven en huisvesters aangehaald. Daarnaast overleggen we met gemeenten om mogelijke locaties voor flexwonen scherper in beeld te krijgen. In 2021 geven we dit een vervolg.

Vernieuwend Opdrachtgeverschap
Wij hebben in 2020 dertien projecten van initiatiefnemers met vernieuwend opdrachtgeverschap ondersteund. Dit waren voornamelijk projecten van initiatiefgroepen bestaande uit senioren. Vier van de projecten hebben wij financieel ondersteund met subsidie of voorfinanciering.
We hebben in samenwerking met de gemeente Utrecht het concept van de wooncoöperatie uitgewerkt. Hier geven we in 2021 gevolg aan in samenwerking met het reeds bestaande Stadsmakersfonds. Onze aanpak verschuift van vernieuwend opdrachtgeverschap naar een aanpak gericht op nieuwe woonvormen.

Regiodeal Vitale Wijken
Op 15 juli 2020 sloten de gemeente Utrecht, gemeente Nieuwegein, gemeente Zeist, provincie Utrecht en het Rijk een overeenkomst (Regio Deal). De overheden gaan samen werken aan de verbetering van de wijken Overvecht, Batau en Vollenhove. Op 6 oktober 2020 hebben wij met de gemeente Amersfoort ook een overeenkomst getekend voor Langs Eem en Spoor / Soesterkwartier. We richten ons op het verbeteren van gezondheid van bewoners, onderwijs, participatie en armoede, veiligheid en wonen en woonomgeving. Wij zijn gestart met de uitwerking van de afspraken. Het plan voor Overvecht, Batau en Vollenhove is gereed voor uitvoering. https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/rijk-en-regio-samen-aan-de-slag-overvecht-batau-en-vollenhove

Voor het Soesterkwartier kunnen bewoners nog meepraten voordat we tot uitvoering overgaan. Bewoners uit de wijk gaan samen met medewerkers van de gemeente en provincie aan de slag. Zo gaan ze de plannen verder vormgeven. Binnen de kaders van de overeenkomst kunnen de bewoners meedenken over de plannen. De plannen voor de uitvoering zullen naar verwachting gereed zijn in de eerste helft van 2021. De provincie Utrecht is verantwoordelijk voor het delen van kennis en monitoren van de voortgang. Hiervoor hebben we met het RIVM, de Universiteit Utrecht en de GGD Utrecht een plan van aanpak opgesteld. Begin 2021 starten deze werkzaamheden. Daarnaast zien we nog een aantal kansen. In de eigen organisatie kunnen we namelijk verbindingen leggen met werkzaamheden op het gebied van energietransitie en mobiliteit. We bekijken de komende tijd of en hoe we deze kansen kunnen benutten.

Beoogd resultaat 2020

Status

Toelichting

De provincie heeft een bijdrage geleverd aan het oplossen van knelpunten in 7 woningbouwprojecten.

Wij hebben bij 11 projecten een bijdrage geleverd aan de oplossing. We hebben onder meer extra kwaliteit en capaciteit ingezet.

De provincie voert regie op het maken van afspraken over versterking van het huursegment (sociaal en middelduur): in 8 gemeenten hebben betrokken partijen invulling gegeven aan benodigde afspraken.

Via de Challenge Middenhuur hebben we 6 projecten ondersteund die zijn gericht op het wegnemen van concrete knelpunten voor de middenhuur. In samenwerking met een aantal gemeenten is een ‘toolbox' middenhuur in ontwikkeling. De 16 gemeenten van de Regio U16 geven invulling aan de afspraken in de werkgroep sociale huur, bijvoorbeeld aan het juridisch advies bestuurlijke borging middenhuur.

De harde plancapaciteit neemt met minimaal 10% toe.

Het aantal ‘harde’ plannen is met 10% gestegen (april 2020: 30.000; november 2020 32.300 en december 2020 33.000)

De provincie heeft minimaal 10 (sociale en middeldure huur) woningbouwprojecten ondersteund.

11 gebiedsprojecten met een belangrijke opgave voor sociale of middeldure woningbouw zijn ondersteund.

De provincie heeft minimaal 6 projecten woningbouwontwikkeling met vernieuwend opdrachtgeverschap ondersteund.

Bij 13 projecten op gebied van vernieuwend opdrachtgeverschap hebben we advies geleverd. Hiervan hebben we 4 projecten ook financieel ondersteund.

Bovenstaande acties leiden er toe dat in 2020 ca. 7.000 woningen zijn gerealiseerd, waarvan een substantieel deel bestaat uit sociale woningbouw en woningen in het middensegment.

Onze inzet heeft er mede in geresulteerd dat eind 2020 7.875 woningen aan de woonvoorraad zijn toegevoegd. Het aandeel sociale woningbouw en woningen in het middensegment kunnen we nog niet monitoren. We hebben hiervoor namelijk nog geen betrouwbare bron gevonden.

De (regionale) samenwerking op woongebied is met de Actie Agenda Woningmarkt aantoonbaar versterkt, waarbij in elke regio de partijen zichtbaar en blijvend gecommitteerd zijn.

De samenwerking met de regio’s (U16, Regio Amersfoort en FoodValley) hebben we geïntensiveerd. Zo hebben we in samenwerking met de regio’s verschillende onderzoeken uitgevoerd en hebben we samenwerkingsprojecten opgezet (o.a. op het terrein van middenhuur, kwalitatieve woningbouwopgave, programmering). Ook corporaties, beleggers en ontwikkelaars hebben we bij verschillende projecten betrokken. De samenwerking met de corporaties in de regio’s hebben we versterkt door bijvoorbeeld het contact met de koepelorganisaties (zoals SWEV en RWU) te intensiveren.

Er is een betrokken netwerk dat activeert tot gezamenlijke acties.

De samenwerking met de regio’s hebben we versterkt. Zo werken we samen met de regio U16 en het ministerie aan de acties voortkomend uit de Woondeal. In overleg met de U16 en regio Amersfoort werken we aan de uitbreiding van de woondeal met de regio Amersfoort. In de regio Foodvalley werken we samen aan de uitvoering van de onderwerpen die genoemd zijn in de regionale woonagenda.

De versnellingsopgave woningbouw heeft een volwaardige plek in het U Ned programma en is daarmee gekoppeld aan (investeringen in) bereikbaarheidsopgaven.

In het BO MIRT van november 2020 is het rapport “Utrecht nabij, Ontwikkelperspectief verstedelijking en bereikbaarheid Metropoolregio Utrecht 2040, met een doorkijk naar 2050” vastgesteld. Hiermee zijn Rijk, provincie Utrecht en U16-gemeenten het op hoofdlijnen eens geworden over hoe de regio Utrecht zich de komende decennia moet gaan ontwikkelen. En over welke keuzes er gemaakt moeten worden om de gezamenlijke doelen voor wonen, werken, bereikbaarheid en leefbaarheid te realiseren. Het Rijk onderschrijft hiermee de enorme omvang en urgentie van de verstedelijkingsopgave.

De acties uit de Woondeal Regio Utrecht worden opgepakt en de provincie is een zichtbare partner hierin.

Enkele hoogtepunten uit behaalde resultaten zijn de flexpool, succesvolle aanvragen woningbouwimpuls, werkgroep sociale huur en juridisch advies bestuurlijke borging middenhuur.

Deze pagina is gebouwd op 06/01/2021 13:15:46 met de export van 06/01/2021 13:04:33