2.4.1 Bevorderen vitale, circulaire en energie neutrale landbouw

2.4.1	Bevorderen vitale, circulaire en energie neutrale landbouw
Toelichting op meerjarendoel
Samenwerkingsagenda Landbouw Met de Landbouwvisie en de Samenwerkingsagenda Landbouw is duurzame landbouw onderdeel van het Utrechtse landbouwbeleid. We hebben de uitvoering van de Samenwerkingsagenda Landbouw opgepakt aan de hand van zes thema’s: verbinding Stad-Land gezondheid economisch rendabel circulaire landbouw natuur inclusieve landbouw klimaat neutrale landbouw Voor vele activiteiten hebben we samengewerkt met externe partijen en organisaties. Voorbeelden zijn de inzet van plattelandscoaches, het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur of het LaMi-platform. Regiodeal Foodvalley Medio 2020 is de samenwerkingsovereenkomst voor de Regiodeal door de deelnemende partijen ondertekend. Na vaststelling van de zomernota door Provinciale Staten is de definitieve toezegging van onze bijdrage bekrachtigd. Het gaat om een toezegging van €10 miljoen. De eerste bijdrage is overgemaakt aan de kassier van de Regiodeal, de gemeente Ede. In spoor 1 (versnelde transitie van de primaire sector) is door de samenwerkende partners ‘Boeraanhetroer.nl’ gelanceerd. In totaal hebben zich tot eind 2020 50 veehouders aangemeld als pilotbedrijf, daarvan bevinden zich er 15 in Utrecht. Via LaMi en de plattelandscoaches proberen we meer Utrechtse veehouders te werven als pilotbedrijf. Voor innovaties hebben zich 105 partijen aangemeld. Deze zijn niet voorbehouden aan de Regio Foodvalley maar kunnen overal vandaan komen. Van die 105 partijen bevinden zich er 15 in de provincie Utrecht. In de proeftuin worden innovaties getest die vallen onder de vijf centrale thema’s van Boer aan het Roer: emissie reducerende maatregelen circulair veevoer bodem- en waterkwaliteit sensoring en monitoring verdienmodellen. De kern van de uitvoering bestaat uit ‘proeftuinen’: agrarische bedrijven waarin innovaties op deze onderwerpen worden onderzocht en getest. De keuze voor te onderzoeken innovaties wordt bepaald door hun effecten integraal te beoordelen: een innovatie levert op 1 of meer van bovengenoemde thema’s een positief effect, en is positief voor dierenwelzijn en heeft een positief effect op de omgeving/omwonenden). De eerste voorstellen voor innovaties zijn beoordeeld door expertgroepen en voorgelegd aan een stakeholdergroep. Circa 30 voorstellen zijn geselecteerd: 20 voor emissiereductie en 10 voor bodemkwaliteit. Ruim 70 bedrijven hebben zich aangemeld om deel te nemen als proeftuin. De website Boer aan het Roer is de spil in de communicatie richting de agrarisch sector: via deze site zijn activiteiten te volgen. Verder zijn voor deze thema’s expertteam bijeenkomsten, masterclasses en webinars gehouden. Door de coronacrisis zijn bijeenkomsten en locatiebezoeken minder ingezet. In spoor 2 (gezonder en duurzamer maken van ons voedselsysteem en –consumptie) is gestart met de uitvoering van de 6 werkpakketten. Deze werkpakketten zijn gericht op gezonde voeding, consumptie door jonge kinderen en ouderen. Ook zijn ze gericht op het verbeteren van het aanbod van gezonde voeding in bedrijfsrestaurants, bij zorgaanbieders en in MKB-bedrijven. Daarbij is de inbreng van zorgprofessionals en –aanbieders bij de werkprakketten van groot belang. Door de coronacrisis is de start van de uitvoering vertraagd. Bij de uitvoering wordt een relatie gelegd met de op te stellen Voedselagenda van de provincie Utrecht. Onze bijdrage in spoor 3 (versterken kennis- en innovatieclusters) richt zich met name op subsidieregelingen. Die regelingen zijn bestemd voor gedeelde onderzoeksapparatuur en proeffaciliteiten ten behoeve van de werkzaamheden in de sporen 1 en 2. De subsidieregelingen zijn opengesteld. Bij de beoordeling van ingediende verzoeken voor de subsidieregeling voor gedeelde proeffaciliteiten wordt de ROM Utrecht betrokken in de expertgroep. Tevens wordt in dit spoor gewerkt aan het versterken en verbinden van de kennis- en innovatieclusters. Dat doen we in nauwe samenwerking met de Universiteiten van Utrecht en Wageningen. Daar zijn ook de ROM Utrecht en OOST NL bij betrokken. Europese middelen benutten In 2020 is het POP3 programma (2014-2020) afgerond. Het budget van € 39,7 mln. Europese middelen over de totale programmaperiode is volledig benut. Het is ingezet op verschillende maatregelen in het landelijk gebied zoals agrarische natuurbeheer, fysieke investeringen voor de landbouw, kennisverspreiding en innovatie in de landbouw, watermaatregelen en biodiversiteit. In 2020 is een investeringsregeling opengesteld voor jonge landbouwers. In totaal zijn er 38 aanvragen binnengekomen. In 2020 zijn ook 127 subsidies toegekend voor fysieke investeringen voor innovatie en modernisering aan agrariërs. We hebben de ontwikkelingen van het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid gevolgd en vertaald voor de provincie Utrecht om de middelen die voor Utrecht beschikbaar zijn, optimaal te benutten. In 2021 en 2022 zullen we het huidige plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) continueren (transitieperiode POP3, ook wel het POP3Plus genoemd). Ook het versterken van lokale initiatieven via LEADER maakt deel uit van deze transitieperiode. Plattelandscoaches In 2020 is na afstemming met regionale partners en een marktconsultatie gekozen voor het hybride model voor uitvoering van het project landbouwcoaches. Daarbij is de organisatie en matching van deelnemers en coaches uitbesteed aan een zogenoemd ‘operationeel management’. Dit operationeel management is medio 2020 aanbesteed. Vervolgens is de projectmanager geworven. De projectmanager legt onder andere verbinding tussen de interne en externe organisatie. Ook onderhoudt zij contacten met de gemeenten, monitort ze de resultaten en verzorgt ze de financiering. Zij is in september 2020 van start gegaan. Vervolgens zijn 12 coaches geworven die in december 2020 zijn gestart. Ook het loket voor deelname is in november via lami.nl/plattelandscoaches geopend. Eind 2020 waren er 63 aanmeldingen, verspreid over de provincie. In december zijn ook de eerste coachgesprekken gevoerd. Natuurinclusieve landbouw Eind 2019 is de subsidie voor uitvoering van het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLmN) beschikt. Door de coronacrisis is de uitvoering later op gang gekomen. We denken mee bij de uitvoering van de projecten, met name de projecten Duurzame Bedrijfsplannen, Monitoring en Kennisplatform. Voor het Kennisplatform wordt samengewerkt met het provinciale platform LaMi. Met het LaMi platform worden alle boeren in Utrecht bereikt. Er zijn meerdere webinars georganiseerd over onder andere kruidenrijk grasland, duurzaam bodembeheer en agroforestry. Tot eind 2020 zijn 15 duurzame bedrijfsplannen opgesteld en nog een tiental is in de maak. Aan het format hiervoor hebben we actief meegewerkt. Het is de bedoeling dat deze integraal van karakter zijn en ook leiden tot aanpassing van het bedrijf. De meeste plannen gaan tot nu toe echter in op bepaalde aspecten van het bedrijf. De inzet is dit in 2021 te verbeteren. Van meerdere gebieden zijn analyses gemaakt van voorkomende biodiversiteit. Deze analyses worden gebruikt voor bewustwording en invulling van de duurzame bedrijfsplannen. In 2020 is DLmN ook gestart met de ontwikkeling van het project Verdienmodellen dat in 2021-2023 zal worden uitgevoerd. Als provincie verbinden we DLmN met andere projecten en opgaven. Zoals de plattelandscoaches, Regiodeal Foodvalley en andere activiteiten in het kader van kringlooplandbouw. Vanuit het actieplan Duurzame Landbouw met Natuur zijn in 2020 twee pilotprojecten voor natuurinclusieve landbouw in de pilot groene contour uitgevoerd en afgerond. De partijen van DLmN hebben in oktober 2020 het eindrapport opgeleverd. We hebben de conclusies en aanbevelingen van de pilot verwerkt in een voorstel hoe de realisatie van de groene contour te versnellen (zie ook 2.1.2). Versterken verbinding stad-land Via LEADER zijn in 2020 15 initiatieven mogelijk gemaakt met een totale impuls van €1,6 miljoen. Daarvan is vanuit de EU €800.000 verstrekt, € 460.000 aan cofinanciering vanuit ons en € 340.000 vanuit overige publieke cofinanciering (o.a. gemeenten en waterschappen). Eind 2020 is de POP3 programmaperiode afgerond. De programmaperiode wordt met 2 jaar verlengd in 2021 en 2022 (POP3+ / transitieperiode). Zie voor de projecten https://www.leaderweidseveenweiden.nl/projecten/ en https://leaderutrechtoost.nl/projecten. In 2020 hebben we de contouren van de Voedselagenda opgesteld. In 2021 wordt de Voedselagenda met bijbehorend uitvoeringsprogramma ter besluitvorming aan PS toegezonden. Met deze Voedselagenda werken wij aan het versterken van de verbinding van stad en land. Ook zijn verschillende ambities opgenomen om bij te dragen aan de voedseltransitie. Waar de SAL inzet op de verduurzaming van de voedselproductie, gaat de Voedselagenda over korte ketens en consumptie van gezond en duurzaam voedsel. In 2020 zijn meerdere activiteiten uitgevoerd in het kader van de Voedselagenda. Zo zijn we een traject gestart gericht op verduurzaming van het cateringassortiment in onze organisatie. Ook hebben we de landelijke Support Your Local-campagne in Utrecht ondersteund door afname van 50 voedselboxen, gevuld met Utrechtse producten. Landelijk zijn we gestart met een onderzoek naar mogelijkheden voor samenwerking tussen provincies en het Rijk op het gebied van lokaal voedsel. Circulaire landbouw stimuleren Provincie Utrecht heeft met vier andere provincies en het Rijk uitvoering gegeven aan de regeling (Warme) Sanering varkenshouderij. De regeling is gebaseerd op overschrijding van de geuroverlast in de omgeving. De regeling heeft ook effecten op andere milieudoelstellingen (onder andere stikstofuitstoot). Vier bedrijven in Utrecht hebben zich ingeschreven voor deze regeling. Eén bedrijf voldeed niet aan de voorwaarden. De andere drie bedrijven geven momenteel uitvoering aan de regeling. In 2020 zijn meerdere kringloopprojecten uitgevoerd of afgerond met POP3-middelen. Die hebben we in de jaren 2017-2019 beschikbaar gesteld. Deze projecten dragen bij aan belangrijke thema’s uit de SAL: circulaire, natuurinclusieve, klimaatneutrale en economisch rendabele landbouw. Deze thema’s hangen onlosmakelijk met elkaar samen op het agrarische bedrijf. Onder andere in een aantal Utrechtse POP3-kringloopprojecten wordt een integrale set van kritische prestatie indicatoren ontwikkeld. Concreet hebben we in 2020 gewerkt aan: communicatie over projecten kringlooplandbouw, duurzaam bodembeheer en klimaat via LaMi.nl onderzoek naar de ontwikkeling van duurzame melkveehouderij binnen Veenweiden in Beweging ontwikkeling van een proeftuin Kringlooplandbouw in de Kromme Rijn in overleg met LTO Noord. Hier liggen kansen om kringlopen te sluiten door samenwerking tussen veeteelt, akkerbouw en fruitteelt. een vervolg op de Proeftuin Veenweiden. Dit doen we in overleg met de aanpak stikstof en bodemdaling. aandacht voor de bodem geagendeerd in de programma’s Klimaatadaptatie en Bodem en Water. bijdrage aan de gebiedsgerichte aanpak van stikstof. We denken mee over de toekomst van de landbouw in de zones rondom N2000. We geven invulling aan het innovatie en stimuleringsspoor uit de Leidraad Gebiedsgerichte aanpak stikstof. We hebben adviesbureau DLV opdracht gegeven om een workshop te organiseren over koolstofopbouw in landbouwbodems met gebruik van compost van reststromen. Dit heeft ertoe geleid dat het onderwerp aandacht heeft gekregen binnen de Regiodeal Foodvalley en het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur. Het onderwerp is ook opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Samenleving provincie Utrecht. In 2020 hebben we LaMi-middelen (AVP) ingezet voor diverse projecten: koplopers koolstofkringlopen (20 deelnemers) workshop koolstoflandbouw (15 deelnemers) onderzoek naar mogelijkheden voor kringlooplandbouw in Groot Wilnis Vinkeveen onderzoek naar landbouwkundige aspecten van weidevogelbeheer met drukdrainage uitgave van het boek Bodemsignalen Energieneutrale landbouw stimuleren We hebben de kennis vanuit het innovatieve project Energieneutrale Melkveehouderij ingebracht in de Regionale Energie Strategieën. Energieneutrale projecten worden aangejaagd in het kader van uitvoering Programmaplan Energietransitie 2020-2025. Daarnaast zijn vanuit het Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP3) verschillende investeringen en projecten op het gebied van duurzame energie gesubsidieerd.

2.4.1

Bevorderen vitale, circulaire en energie neutrale landbouw

Toelichting op meerjarendoel

Samenwerkingsagenda Landbouw
Met de Landbouwvisie en de Samenwerkingsagenda Landbouw is duurzame landbouw onderdeel van het Utrechtse landbouwbeleid. We hebben de uitvoering van de Samenwerkingsagenda Landbouw opgepakt aan de hand van zes thema’s:

verbinding Stad-Land
gezondheid
economisch rendabel
circulaire landbouw
natuur inclusieve landbouw
klimaat neutrale landbouw

Voor vele activiteiten hebben we samengewerkt met externe partijen en organisaties. Voorbeelden zijn de inzet van plattelandscoaches, het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur of het LaMi-platform.

Regiodeal Foodvalley
Medio 2020 is de samenwerkingsovereenkomst voor de Regiodeal door de deelnemende partijen ondertekend. Na vaststelling van de zomernota door Provinciale Staten is de definitieve toezegging van onze bijdrage bekrachtigd. Het gaat om een toezegging van €10 miljoen. De eerste bijdrage is overgemaakt aan de kassier van de Regiodeal, de gemeente Ede.

In spoor 1 (versnelde transitie van de primaire sector) is door de samenwerkende partners ‘Boeraanhetroer.nl’ gelanceerd.
In totaal hebben zich tot eind 2020 50 veehouders aangemeld als pilotbedrijf, daarvan bevinden zich er 15 in Utrecht. Via LaMi en de plattelandscoaches proberen we meer Utrechtse veehouders te werven als pilotbedrijf. Voor innovaties hebben zich 105 partijen aangemeld. Deze zijn niet voorbehouden aan de Regio Foodvalley maar kunnen overal vandaan komen. Van die 105 partijen bevinden zich er 15 in de provincie Utrecht. In de proeftuin worden innovaties getest die vallen onder de vijf centrale thema’s van Boer aan het Roer:

emissie reducerende maatregelen
circulair veevoer
bodem- en waterkwaliteit
sensoring en monitoring
verdienmodellen.

De kern van de uitvoering bestaat uit ‘proeftuinen’: agrarische bedrijven waarin innovaties op deze onderwerpen worden onderzocht en getest. De keuze voor te onderzoeken innovaties wordt bepaald door hun effecten integraal te beoordelen: een innovatie levert op 1 of meer van bovengenoemde thema’s een positief effect, en is positief voor dierenwelzijn en heeft een positief effect op de omgeving/omwonenden). De eerste voorstellen voor innovaties zijn beoordeeld door expertgroepen en voorgelegd aan een stakeholdergroep. Circa 30 voorstellen zijn geselecteerd: 20 voor emissiereductie en 10 voor bodemkwaliteit. Ruim 70 bedrijven hebben zich aangemeld om deel te nemen als proeftuin. De website Boer aan het Roer is de spil in de communicatie richting de agrarisch sector: via deze site zijn activiteiten te volgen. Verder zijn voor deze thema’s expertteam bijeenkomsten, masterclasses en webinars gehouden. Door de coronacrisis zijn bijeenkomsten en locatiebezoeken minder ingezet.

In spoor 2 (gezonder en duurzamer maken van ons voedselsysteem en –consumptie) is gestart met de uitvoering van de 6 werkpakketten. Deze werkpakketten zijn gericht op gezonde voeding, consumptie door jonge kinderen en ouderen. Ook zijn ze gericht op het verbeteren van het aanbod van gezonde voeding in bedrijfsrestaurants, bij zorgaanbieders en in MKB-bedrijven. Daarbij is de inbreng van zorgprofessionals en –aanbieders bij de werkprakketten van groot belang. Door de coronacrisis is de start van de uitvoering vertraagd. Bij de uitvoering wordt een relatie gelegd met de op te stellen Voedselagenda van de provincie Utrecht.

Onze bijdrage in spoor 3 (versterken kennis- en innovatieclusters) richt zich met name op subsidieregelingen. Die regelingen zijn bestemd voor gedeelde onderzoeksapparatuur en proeffaciliteiten ten behoeve van de werkzaamheden in de sporen 1 en 2. De subsidieregelingen zijn opengesteld. Bij de beoordeling van ingediende verzoeken voor de subsidieregeling voor gedeelde proeffaciliteiten wordt de ROM Utrecht betrokken in de expertgroep. Tevens wordt in dit spoor gewerkt aan het versterken en verbinden van de kennis- en innovatieclusters. Dat doen we in nauwe samenwerking met de Universiteiten van Utrecht en Wageningen. Daar zijn ook de ROM Utrecht en OOST NL bij betrokken.

Europese middelen benutten
In 2020 is het POP3 programma (2014-2020) afgerond. Het budget van € 39,7 mln. Europese middelen over de totale programmaperiode is volledig benut. Het is ingezet op verschillende maatregelen in het landelijk gebied zoals agrarische natuurbeheer, fysieke investeringen voor de landbouw, kennisverspreiding en innovatie in de landbouw, watermaatregelen en biodiversiteit. In 2020 is een investeringsregeling opengesteld voor jonge landbouwers. In totaal zijn er 38 aanvragen binnengekomen. In 2020 zijn ook 127 subsidies toegekend voor fysieke investeringen voor innovatie en modernisering aan agrariërs.

We hebben de ontwikkelingen van het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid gevolgd en vertaald voor de provincie Utrecht om de middelen die voor Utrecht beschikbaar zijn, optimaal te benutten. In 2021 en 2022 zullen we het huidige plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) continueren (transitieperiode POP3, ook wel het POP3Plus genoemd). Ook het versterken van lokale initiatieven via LEADER maakt deel uit van deze transitieperiode.

Plattelandscoaches
In 2020 is na afstemming met regionale partners en een marktconsultatie gekozen voor het hybride model voor uitvoering van het project landbouwcoaches. Daarbij is de organisatie en matching van deelnemers en coaches uitbesteed aan een zogenoemd ‘operationeel management’. Dit operationeel management is medio 2020 aanbesteed. Vervolgens is de projectmanager geworven. De projectmanager legt onder andere verbinding tussen de interne en externe organisatie. Ook onderhoudt zij contacten met de gemeenten, monitort ze de resultaten en verzorgt ze de financiering. Zij is in september 2020 van start gegaan. Vervolgens zijn 12 coaches geworven die in december 2020 zijn gestart. Ook het loket voor deelname is in november via lami.nl/plattelandscoaches geopend. Eind 2020 waren er 63 aanmeldingen, verspreid over de provincie. In december zijn ook de eerste coachgesprekken gevoerd.

Natuurinclusieve landbouw
Eind 2019 is de subsidie voor uitvoering van het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLmN) beschikt. Door de coronacrisis is de uitvoering later op gang gekomen. We denken mee bij de uitvoering van de projecten, met name de projecten Duurzame Bedrijfsplannen, Monitoring en Kennisplatform. Voor het Kennisplatform wordt samengewerkt met het provinciale platform LaMi. Met het LaMi platform worden alle boeren in Utrecht bereikt. Er zijn meerdere webinars georganiseerd over onder andere kruidenrijk grasland, duurzaam bodembeheer en agroforestry.

Tot eind 2020 zijn 15 duurzame bedrijfsplannen opgesteld en nog een tiental is in de maak. Aan het format hiervoor hebben we actief meegewerkt. Het is de bedoeling dat deze integraal van karakter zijn en ook leiden tot aanpassing van het bedrijf. De meeste plannen gaan tot nu toe echter in op bepaalde aspecten van het bedrijf. De inzet is dit in 2021 te verbeteren. Van meerdere gebieden zijn analyses gemaakt van voorkomende biodiversiteit. Deze analyses worden gebruikt voor bewustwording en invulling van de duurzame bedrijfsplannen. In 2020 is DLmN ook gestart met de ontwikkeling van het project Verdienmodellen dat in 2021-2023 zal worden uitgevoerd. Als provincie verbinden we DLmN met andere projecten en opgaven. Zoals de plattelandscoaches, Regiodeal Foodvalley en andere activiteiten in het kader van kringlooplandbouw.

Vanuit het actieplan Duurzame Landbouw met Natuur zijn in 2020 twee pilotprojecten voor natuurinclusieve landbouw in de pilot groene contour uitgevoerd en afgerond. De partijen van DLmN hebben in oktober 2020 het eindrapport opgeleverd. We hebben de conclusies en aanbevelingen van de pilot verwerkt in een voorstel hoe de realisatie van de groene contour te versnellen (zie ook 2.1.2).

Versterken verbinding stad-land
Via LEADER zijn in 2020 15 initiatieven mogelijk gemaakt met een totale impuls van €1,6 miljoen. Daarvan is vanuit de EU €800.000 verstrekt, € 460.000 aan cofinanciering vanuit ons en € 340.000 vanuit overige publieke cofinanciering (o.a. gemeenten en waterschappen). Eind 2020 is de POP3 programmaperiode afgerond. De programmaperiode wordt met 2 jaar verlengd in 2021 en 2022 (POP3+ / transitieperiode). Zie voor de projecten https://www.leaderweidseveenweiden.nl/projecten/ en https://leaderutrechtoost.nl/projecten.

In 2020 hebben we de contouren van de Voedselagenda opgesteld. In 2021 wordt de Voedselagenda met bijbehorend uitvoeringsprogramma ter besluitvorming aan PS toegezonden. Met deze Voedselagenda werken wij aan het versterken van de verbinding van stad en land. Ook zijn verschillende ambities opgenomen om bij te dragen aan de voedseltransitie. Waar de SAL inzet op de verduurzaming van de voedselproductie, gaat de Voedselagenda over korte ketens en consumptie van gezond en duurzaam voedsel. In 2020 zijn meerdere activiteiten uitgevoerd in het kader van de Voedselagenda. Zo zijn we een traject gestart gericht op verduurzaming van het cateringassortiment in onze organisatie. Ook hebben we de landelijke Support Your Local-campagne in Utrecht ondersteund door afname van 50 voedselboxen, gevuld met Utrechtse producten. Landelijk zijn we gestart met een onderzoek naar mogelijkheden voor samenwerking tussen provincies en het Rijk op het gebied van lokaal voedsel.

Circulaire landbouw stimuleren
Provincie Utrecht heeft met vier andere provincies en het Rijk uitvoering gegeven aan de regeling (Warme) Sanering varkenshouderij. De regeling is gebaseerd op overschrijding van de geuroverlast in de omgeving. De regeling heeft ook effecten op andere milieudoelstellingen (onder andere stikstofuitstoot). Vier bedrijven in Utrecht hebben zich ingeschreven voor deze regeling. Eén bedrijf voldeed niet aan de voorwaarden. De andere drie bedrijven geven momenteel uitvoering aan de regeling.

In 2020 zijn meerdere kringloopprojecten uitgevoerd of afgerond met POP3-middelen.
Die hebben we in de jaren 2017-2019 beschikbaar gesteld. Deze projecten dragen bij aan belangrijke thema’s uit de SAL: circulaire, natuurinclusieve, klimaatneutrale en economisch rendabele landbouw. Deze thema’s hangen onlosmakelijk met elkaar samen op het agrarische bedrijf. Onder andere in een aantal Utrechtse POP3-kringloopprojecten wordt een integrale set van kritische prestatie indicatoren ontwikkeld.

Concreet hebben we in 2020 gewerkt aan:

communicatie over projecten kringlooplandbouw, duurzaam bodembeheer en klimaat via LaMi.nl
onderzoek naar de ontwikkeling van duurzame melkveehouderij binnen Veenweiden in Beweging
ontwikkeling van een proeftuin Kringlooplandbouw in de Kromme Rijn in overleg met LTO Noord. Hier liggen kansen om kringlopen te sluiten door samenwerking tussen veeteelt, akkerbouw en fruitteelt.
een vervolg op de Proeftuin Veenweiden. Dit doen we in overleg met de aanpak stikstof en bodemdaling.
aandacht voor de bodem geagendeerd in de programma’s Klimaatadaptatie en Bodem en Water.
bijdrage aan de gebiedsgerichte aanpak van stikstof. We denken mee over de toekomst van de landbouw in de zones rondom N2000. We geven invulling aan het innovatie en stimuleringsspoor uit de Leidraad Gebiedsgerichte aanpak stikstof.

We hebben adviesbureau DLV opdracht gegeven om een workshop te organiseren over koolstofopbouw in landbouwbodems met gebruik van compost van reststromen. Dit heeft ertoe geleid dat het onderwerp aandacht heeft gekregen binnen de Regiodeal Foodvalley en het Actieplan Duurzame Landbouw met Natuur. Het onderwerp is ook opgenomen in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Samenleving provincie Utrecht.

In 2020 hebben we LaMi-middelen (AVP) ingezet voor diverse projecten:

koplopers koolstofkringlopen (20 deelnemers)
workshop koolstoflandbouw (15 deelnemers)
onderzoek naar mogelijkheden voor kringlooplandbouw in Groot Wilnis Vinkeveen
onderzoek naar landbouwkundige aspecten van weidevogelbeheer met drukdrainage
uitgave van het boek Bodemsignalen

Energieneutrale landbouw stimuleren
We hebben de kennis vanuit het innovatieve project Energieneutrale Melkveehouderij ingebracht in de Regionale Energie Strategieën. Energieneutrale projecten worden aangejaagd in het kader van uitvoering Programmaplan Energietransitie 2020-2025. Daarnaast zijn vanuit het Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP3) verschillende investeringen en projecten op het gebied van duurzame energie gesubsidieerd.


	Beoogd resultaat 2020	Status	Toelichting
•	Eind 2020 is een provinciale voedselagenda opgesteld.		De provinciale Voedselagenda ligt eind 2020 in conceptvorm klaar voor feedback van stakeholders en zal samen met een bijbehorend uitvoeringsprogramma in april 2021 aan PS ter besluitvorming worden voorgelegd.

•	Er zijn 2 pilotprojecten voor natuurinclusieve landbouw in de groene contour afgerond.		Als opdrachtnemer hebben de partijen die verbonden zijn aan het actieplan Duurzame Landbouw met Natuur oktober 2020 het eindrapport pilot groene contour opgeleverd aan hun opdrachtgever de provincie Utrecht. Zie ook par. 2.1.2.


•	50 agrarische ondernemers hebben een Duurzaam Bedrijfsplan voor hun bedrijf opgesteld en zijn gestart met de implementatie van dit Duurzaam Bedrijfsplan in hun bedrijfsvoering.		Eind 2019 is de subsidie voor uitvoering van het actieplan Duurzame Landbouw met Natuur (DLmN) beschikt. Door de coronacrisis is de uitvoering later op gang gekomen. Hierdoor zijn minder plannen opgesteld dan geraamd. De verwachting is dat medio 2021 de 50 plannen zijn gerealiseerd.