5b.1.1 Efficiënt inrichten OV en vergroten tevredenheid OV-reizeigers

5b.1.1	Efficiënt inrichten OV en vergroten tevredenheid OV-reizigers
Toelichting op meerjarendoel
Uitvoeringsprogramma OV 2019-2023 In het Uitvoeringsprogramma OV is uitgewerkt hoe we het OV-systeem tot 2023 ontwikkelen. Binnen dit meerjarige kader werken wij aan het verbeteren van de exploitatie, infrastructuur en voeren wij studies en onderzoek uit. Deze activiteiten stemmen wij af met de lange termijn visie van het Toekomstbeeld OV en de inzichten uit het programma U Ned. Actualiteiten In 2020 stond het OV geheel in het teken van het coronavirus. Dit leidde tot veel extra inspanning van de vervoerbedrijven en de provincie. Daarbij onderscheiden we diverse werkvelden: 1. Vanaf de eerste dag van de lock down in maart 2020 daalde het aantal reizigers drastisch. Over heel 2020 gemeten zijn ongeveer 60% minder reizigers vervoerd dan in 2019. Omdat de vervoerbedrijven voor 50% tot 70% afhankelijk zijn van de reizigersinkomsten kwam de continuïteit van deze bedrijven en daarmee van het openbaar vervoer in de provincie Utrecht in gevaar. In de loop van 2020 kwam er duidelijkheid over landelijke steunmaatregelen. Met name de BVOV (Beschikbaarheidsvergoeding Openbaar Vervoer). Daardoor werd de continuïteit van het OV zeker gesteld. De aangevraagde Beschikbaarheidsvergoeding voor 2020 is ruim 37 miljoen, waarvan in december 80% via de provincie is uitgekeerd. 2. Naar verwachting zal de reizigersvraag zich de komende jaren langzaam herstellen. Dat betekent dat er ook voor de middellange termijn (financiële) oplossingen nodig zijn. Er zullen nieuwe afspraken met de vervoerbedrijven gemaakt moeten worden. Deze gaan we in addenda op de concessies vastleggen. Vooruitlopend, en in lijn met de BVOV, is het voorzieningenniveau per 3 januari 2021 al met 8% afgeschaald. Verder zal er gekeken worden naar diverse andere factoren, waaronder de risicoverdeling en de concessieduur. Zo willen we de businesscase weer gezond te krijgen. Een latere start van de concessie is niet alleen vanuit kostenoogpunt wenselijk. Door de huidige onzekerheden zal de geplande aanbesteding, met start nieuwe concessie(s) in 2023, niet tot (reële) aanbiedingen leiden. Ook om die reden zijn in 2020 voorbereidingen gestart om de start van de nieuwe concessies twee jaar uit te stellen. 3. De fors teruggelopen vervoervraag leidde ook tot discussies rond het vervoeraanbod. In de eerste maanden werd het vervoeraanbod beperkt teruggebracht. Dat was ook nodig omdat het ziekteverzuim van de chauffeurs toenam. Die afschaling was maatwerk, want de werknemers in essentiële functies, met name in de zorg, mochten daar geen hinder van ondervinden. Daarnaast zijn er aanpassingen gedaan om de reizigers op de halten gelegenheid te geven veilig in- en uit te stappen. Dat deden we in samenwerking met de vervoerbedrijven en wegbeheerders. Vanaf 1 juli 2020 werd de normale dienstregeling weer gereden. De nieuwe dienstregeling ging in op 3 januari 2021. Die dienstregeling is niet via het gebruikelijke vervoerplanproces tot stand gekomen. Daarvoor was de beschikbare tijd te gering. Wel is instemming van het ROCOV gevraagd en verkregen. https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/goede-start-voor-nieuwe-tramlijn-22 OV-concessies De voorlopige cijfers geven aan dat het aantal instappers in 2020 met ruim 50% is afgenomen. Door het coronavirus kon de klanttevredenheid in 2020 niet gemeten worden. In 2019 zijn afspraken gemaakt over het vervangen van oude bussen van de concessie U-OV. Besloten is om deze bussen te vervangen door: - 55 18-meter bussen, waarvan 35 elektrisch - 15 15-meter bussen - 55 12-meter bussen, waarvan 20 elektrisch Met uitzondering van de 35 elektrische 18-meterbussen is dit materieel in 2020 ingestroomd. In maart 2021 is de vervanging voltooid. Daarmee is het wagenpark vergroot (meer zitplaatsen) en verduurzaamd. https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/meer-elektrische-bussen-utrechts-openbaar-vervoer Infrastructurele investeringen Na de start van de exploitatie van tramlijn 22 in december 2019 is in maart 2020 de frequentie opgehoogd tot twaalf ritten per uur. Daarna is aangetoond dat een frequentie van zestien keer per uur zonder problemen uitgevoerd kan worden. Voorlopig is zestien keer per uur, vanwege het geringe aantal reizigers, nog niet noodzakelijk. De grootschalige vervanging van de infrastructuur op de SUNIJ-lijn, de verlaging van de tramhaltes en de vervanging van de trams is in 2020 gestart. De vervanging is, zij het sterk vertraagd, vrijwel geheel uitgevoerd. In februari 2021 zal het tracédeel Nieuwegein Centrum-IJsselstein worden opgeleverd en in gebruik genomen worden. Eind 2021 volgt de start van de exploitatie op het tracédeel Jaarbeursplein-Utrecht Centraal Centrumzijde. Daarmee worden beide tramlijnen vervoerkundig gekoppeld. Tot slot wordt de definitieve halte Nieuwegein Centrum in 2022 gerealiseerd. De bouw van de nieuwe busremise is, door nieuwe brandveiligheidseisen, sterk vertraagd. Bovendien leiden de nieuwe eisen tot minder beschikbare stallingsplaatsen. Om dat verlies op te vangen is besloten om het terrein van de tramremise in Nieuwegein aan te passen voor het stallen van 60 elektrische bussen. Het remiseterrein is eind december 2020 opgeleverd. Vanaf maart 2021 is dit de uitvalbasis voor de elektrische bussen. Planning is dat in juli 2021 de stalling Westraven, inclusief kantoren en werkplaats, volledig operationeel is. https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/start-bouw-nieuwe-busremise-utrecht Video start bouw nieuwe busremise https://youtu.be/RoA1kdk0pi0 Voorbereiding nieuwe OV-concessie(s) In 2020 zijn de voorbereiding voor de nieuwe OV concessie(s) gestart. De projectorganisatie hiervoor is ingericht en er zijn diverse voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd om het mogelijk te maken in 2021 voortvarend aan de slag te gaan. Dat doen we in nauwe samenwerking met onze partners. Netwerkontwikkeling: studies en onderzoek Samen met het Rijk, regio’s en gemeenten is in 2020 gewerkt aan het landelijke Toekomstbeeld OV en de voorbereiding van vervolgstappen voor het spoornetwerk. Op 29 januari 2021 is de Ontwikkelagenda Toekomstbeeld OV aangeboden aan de Tweede Kamer. De ontwikkelagenda is bedoeld als input voor het nieuwe Kabinet. De spoorsector werkt de ambities uit in een programmaplan voor 2021 om dat samen met alle regio’s verder uit te werken. Vooruitlopend hierop zijn enkele projecten voor onze regio al met het Rijk vastgelegd in het BO MIRT. In 2020 is ook gewerkt aan het aanpakken van knelpunten in de OV doorstroming. Voor de aanpak van urgente doorstromingsknelpunten op de korte en middellange termijn is onderzoek uitgevoerd naar vijf OV-trajecten in de gemeente Utrecht. Het gaat hier om drukke trajecten met zowel lokale als regionale reizigers. Het onderzoek is samen met de gemeente Utrecht uitgevoerd en in het najaar van 2020 afgerond. Begin 2021 wordt een subsidieaanvraag voor de realisatie van deze maatregelen verwacht. Voor de toekomstige ontwikkeling van het OV netwerk zijn twee studies opgestart om de te maken keuzes nader te verkennen. Het betreft een onderzoek naar de toekomstige OV functie in de binnenstad en een uitwerking van de OV maatregelen in Utrecht Zuidwest. In deze studies werken wij nauw samen met betrokken gemeenten. De resultaten van beide studies verwachten we in de eerste helft van 2021. De uitkomsten vormen belangrijke bouwstenen voor het opstellen van het provinciale OV netwerkperspectief en de Mobiliteitsstrategie (programma U Ned).

5b.1.1

Efficiënt inrichten OV en vergroten tevredenheid OV-reizigers

Toelichting op meerjarendoel

Uitvoeringsprogramma OV 2019-2023
In het Uitvoeringsprogramma OV is uitgewerkt hoe we het OV-systeem tot 2023 ontwikkelen. Binnen dit meerjarige kader werken wij aan het verbeteren van de exploitatie, infrastructuur en voeren wij studies en onderzoek uit. Deze activiteiten stemmen wij af met de lange termijn visie van het Toekomstbeeld OV en de inzichten uit het programma U Ned.

Actualiteiten
In 2020 stond het OV geheel in het teken van het coronavirus. Dit leidde tot veel extra inspanning van de vervoerbedrijven en de provincie. Daarbij onderscheiden we diverse werkvelden:
1.   Vanaf de eerste dag van de lock down in maart 2020 daalde het aantal reizigers drastisch. Over heel 2020 gemeten zijn ongeveer 60% minder reizigers vervoerd dan in 2019. Omdat de vervoerbedrijven voor 50% tot 70% afhankelijk zijn van de reizigersinkomsten kwam de continuïteit van deze bedrijven en daarmee van het openbaar vervoer in de provincie Utrecht in gevaar. In de loop van 2020 kwam er duidelijkheid over landelijke steunmaatregelen. Met name de BVOV (Beschikbaarheidsvergoeding Openbaar Vervoer). Daardoor werd de continuïteit van het OV zeker gesteld. De aangevraagde Beschikbaarheidsvergoeding voor 2020 is ruim 37 miljoen, waarvan in december 80% via de provincie is uitgekeerd.
2.   Naar verwachting zal de reizigersvraag zich de komende jaren langzaam herstellen. Dat betekent dat er ook voor de middellange termijn (financiële) oplossingen nodig zijn. Er zullen nieuwe afspraken met de vervoerbedrijven gemaakt moeten worden. Deze gaan we in addenda op de concessies vastleggen. Vooruitlopend, en in lijn met de BVOV, is het voorzieningenniveau per 3 januari 2021 al met 8% afgeschaald. Verder zal er gekeken worden naar diverse andere factoren, waaronder de risicoverdeling en de concessieduur. Zo willen we de businesscase weer gezond te krijgen. Een latere start van de concessie is niet alleen vanuit kostenoogpunt wenselijk. Door de huidige onzekerheden zal de geplande aanbesteding, met start nieuwe concessie(s) in 2023, niet tot (reële) aanbiedingen leiden. Ook om die reden zijn in 2020 voorbereidingen gestart om de start van de nieuwe concessies twee jaar uit te stellen.
3.   De fors teruggelopen vervoervraag leidde ook tot discussies rond het vervoeraanbod. In de eerste maanden werd het vervoeraanbod beperkt teruggebracht. Dat was ook nodig omdat het ziekteverzuim van de chauffeurs toenam. Die afschaling was maatwerk, want de werknemers in essentiële functies, met name in de zorg, mochten daar geen hinder van ondervinden. Daarnaast zijn er aanpassingen gedaan om de reizigers op de halten gelegenheid te geven veilig in- en uit te stappen. Dat deden we in samenwerking met de vervoerbedrijven en wegbeheerders. Vanaf 1 juli 2020 werd de normale dienstregeling weer gereden. De nieuwe dienstregeling ging in op 3 januari 2021. Die dienstregeling is niet via het gebruikelijke vervoerplanproces tot stand gekomen. Daarvoor was de beschikbare tijd te gering. Wel is instemming van het ROCOV gevraagd en verkregen.

https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/goede-start-voor-nieuwe-tramlijn-22

OV-concessies
De voorlopige cijfers geven aan dat het aantal instappers in 2020 met ruim 50% is afgenomen. Door het coronavirus kon de klanttevredenheid in 2020 niet gemeten worden.
In 2019 zijn afspraken gemaakt over het vervangen van oude bussen van de concessie U-OV. Besloten is om deze bussen te vervangen door:
-   55   18-meter bussen, waarvan 35 elektrisch
-   15   15-meter bussen
-   55   12-meter bussen, waarvan 20 elektrisch
Met uitzondering van de 35 elektrische 18-meterbussen is dit materieel in 2020 ingestroomd. In maart 2021 is de vervanging voltooid. Daarmee is het wagenpark vergroot (meer zitplaatsen) en verduurzaamd.

https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/meer-elektrische-bussen-utrechts-openbaar-vervoer

Infrastructurele investeringen
Na de start van de exploitatie van tramlijn 22 in december 2019 is in maart 2020 de frequentie opgehoogd tot twaalf ritten per uur. Daarna is aangetoond dat een frequentie van zestien keer per uur zonder problemen uitgevoerd kan worden. Voorlopig is zestien keer per uur, vanwege het geringe aantal reizigers, nog niet noodzakelijk.
De grootschalige vervanging van de infrastructuur op de SUNIJ-lijn, de verlaging van de tramhaltes en de vervanging van de trams is in 2020 gestart. De vervanging is, zij het sterk vertraagd, vrijwel geheel uitgevoerd. In februari 2021 zal het tracédeel Nieuwegein Centrum-IJsselstein worden opgeleverd en in gebruik genomen worden. Eind 2021 volgt de start van de exploitatie op het tracédeel Jaarbeursplein-Utrecht Centraal Centrumzijde. Daarmee worden beide tramlijnen vervoerkundig gekoppeld. Tot slot wordt de definitieve halte Nieuwegein Centrum in 2022 gerealiseerd.
De bouw van de nieuwe busremise is, door nieuwe brandveiligheidseisen, sterk vertraagd. Bovendien leiden de nieuwe eisen tot minder beschikbare stallingsplaatsen. Om dat verlies op te vangen is besloten om het terrein van de tramremise in Nieuwegein aan te passen voor het stallen van 60 elektrische bussen. Het remiseterrein is eind december 2020 opgeleverd. Vanaf maart 2021 is dit de uitvalbasis voor de elektrische bussen. Planning is dat in juli 2021 de stalling Westraven, inclusief kantoren en werkplaats, volledig operationeel is.

https://www.provincie-utrecht.nl/actueel/nieuws/start-bouw-nieuwe-busremise-utrecht
Video start bouw nieuwe busremise
https://youtu.be/RoA1kdk0pi0

Voorbereiding nieuwe OV-concessie(s)
In 2020 zijn de voorbereiding voor de nieuwe OV concessie(s) gestart. De projectorganisatie hiervoor is ingericht en er zijn diverse voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd om het mogelijk te maken in 2021 voortvarend aan de slag te gaan. Dat doen we in nauwe samenwerking met onze partners.

Netwerkontwikkeling: studies en onderzoek
Samen met het Rijk, regio’s en gemeenten is in 2020 gewerkt aan het landelijke Toekomstbeeld OV en de voorbereiding van vervolgstappen voor het spoornetwerk. Op 29 januari 2021 is de Ontwikkelagenda Toekomstbeeld OV aangeboden aan de Tweede Kamer. De ontwikkelagenda is bedoeld als input voor het nieuwe Kabinet. De spoorsector werkt de ambities uit in een programmaplan voor 2021 om dat samen met alle regio’s verder uit te werken. Vooruitlopend hierop zijn enkele projecten voor onze regio al met het Rijk vastgelegd in het BO MIRT.
In 2020 is ook gewerkt aan het aanpakken van knelpunten in de OV doorstroming. Voor de aanpak van urgente doorstromingsknelpunten op de korte en middellange termijn is onderzoek uitgevoerd naar vijf OV-trajecten in de gemeente Utrecht. Het gaat hier om drukke trajecten met zowel lokale als regionale reizigers. Het onderzoek is samen met de gemeente Utrecht uitgevoerd en in het najaar van 2020 afgerond. Begin 2021 wordt een subsidieaanvraag voor de realisatie van deze maatregelen verwacht.
Voor de toekomstige ontwikkeling van het OV netwerk zijn twee studies opgestart om de te maken keuzes nader te verkennen. Het betreft een onderzoek naar de toekomstige OV functie in de binnenstad en een uitwerking van de OV maatregelen in Utrecht Zuidwest. In deze studies werken wij nauw samen met betrokken gemeenten. De resultaten van beide studies verwachten we in de eerste helft van 2021. De uitkomsten vormen belangrijke bouwstenen voor het opstellen van het provinciale OV netwerkperspectief en de Mobiliteitsstrategie (programma U Ned).


	Beoogd resultaat 2020	Status	Toelichting
•	Het vernieuwde OV-aanbod U-Link start op zes buslijnen.		Op 13 december 2019 zijn zes U-linklijnen gestart. In de loop van 2020 is de huisstijl van U-link verder uitgerold. Eind 2020 reden op alle U-linklijnen de zilvergrijze U-linkbussen.

•	De inzet van elektrische bussen wordt uitgebreid naar 70 bussen.		Eind 2020 bestond de elektrische vloot uit 34 bussen. Vanaf 14 maart 2021 zijn dat er 69. In de loop van 2021 komt het totaal op 72 elektrische bussen. De levering van de bussen is door het coronavirus vertraagd. Maar ook de benodigde voorzieningen om op de stallingen en eindpunten te kunnen laden waren niet tijdig gereed.


•	In 2020 ronden wij de vijf verkenningen af voor verbetering van OV-doorstroming.		De verkenningen zijn afgerond. Met de wegbeheerder (gemeente Utrecht) zijn we in gesprek over de realisatie van de voorgestelde doorstromingsmaatregelen.


•	De dienstregeling van de tramlijn 22 wordt stapsgewijs opgebouwd naar 12x per uur.		Vanaf maart 2020 rijdt lijn 22 twaalf keer per uur. Aangetoond is dat zestien keer per uur mogelijk is.


•	Start van het project OV-aanbesteding 2023, inclusief inrichting projectorganisatie.		De projectorganisatie is in oktober 2020 gestart.


•	Augustus 2020 starten de nieuwe contracten Regiotaxi.		De nieuwe contracten zijn zonder problemen van start gegaan.


•	Een nieuwe subsidieregeling voor OV-infrastructuur op wegen van derden is vastgesteld.


•	De nieuwe busstalling Westraven wordt opgeleverd.		De oplevering van de nieuwe busstalling is, vooral door nieuwe brandveiligheidseisen, fors vertraagd. Vanwege die brandveiligheidseisen is de capaciteit van Westraven ongeveer 70% van de in de uitgangspunten benoemde 185 plaatsen. Om toch voldoende opstelcapaciteit te kunnen bieden is het remiseterrein geschikt gemaakt voor de stalling van maximaal 60 bussen. Het remiseterrein wordt in maart 2021 in gebruik genomen. De oplevering van Westraven wordt eind mei 2021 voorzien en juli 2021 wordt deze stalling in gebruik genomen.


•	De vernieuwing van de tram Utrecht-Nieuwegein/IJsselstein is uitgevoerd (project Vernieuwing Regionaal Tramsysteem).		Eind 2020 is met forse vertraging het deel Utrecht-Nieuwegein Centrum-Nieuwegein Zuid opgeleverd. De exploitatie van dit deel is 3 januari 2021 gestart. Oplevering en start exploitatie van het trajectdeel Nieuwegein Centrum-IJsselstein zal in februari 2021 plaatsvinden.


•	550 reizigersinformatiepanelen op bus- en tramhaltes zijn vernieuwd.		De aanbesteding van de nieuwe reizigersinformatiepanelen is door juridische procedures fors vertraagd. Plaatsing zal vanaf juni 2021 gefaseerd plaatsvinden. In december 2021 zijn alle nieuwe panelen geplaatst.


•	Uiterlijk in Q3 start er een pilot met gratis OV voor ouderen met een kleine beurs.		Vanwege het coronavirus is deze pilot uitgesteld. Vanwege de kwetsbare doelgroep zal de pilot pas starten als de situatie rond de pandemie dit toelaat.


•	Wij starten een pilot Smart Mobility Rijden op Regelmaat.		Vanwege het coronavirus is deze pilot (nog) niet opgestart. Enerzijds omdat op dit moment de prioriteit van vervoerbedrijf en provincie ligt bij het continueren van de dienstverlening. Anderzijds omdat door de verminderde verkeersdruk de regelmaat van het OV op dit moment minder onder druk staat.


•	Samen met gemeenten starten wij drie projecten aanvullend OV/regiotaxi.		Er zijn in 2020 drie projecten gestart: - Reizigerswoordenboek met als trekker de regio Lekstroom - Lokaal vervoersinitiatief Houten, Woerden en Montfoort, getrokken door deze gemeenten - Regiotaxiapp, met ons als trekker. De eerste resultaten worden in 2021 verwacht.


•	Wij stellen een OV-netwerkperspectief op voor de periode 2023-2033-2038.		Vanwege onvoldoende capaciteit is het opstellen van het netwerkperspectief later van start gegaan. Naar verwachting is dit perspectief Q3 2021 gereed.